zmiana sposobu myślenia

Gdy osiągnięcie celu nie powiedzie się, stoimy przed wyborem: możemy poddać się porażce, albo spróbować przekształcić ją w motywujące wyzwanie.

Wszystkie zdobyte przez nas doświadczenia budują przekonania, które nosimy w sobie. Założenia na temat świata, innych ludzi oraz nas samych nabywamy już w dzieciństwie i skrzętnie zbieramy je przez lata, wyciągając wnioski niemalże z każdej sytuacji.

Interpretując zdarzenia, poszukujemy wiedzy na temat naszych cech, umiejętności oraz ich ewentualnych braków. W ten sposób tworzymy przekonania dotyczące tego, kim jesteśmy i co potrafimy. To od nich zależy to, w jaki sposób oceniamy samych siebie oraz jak podchodzimy do realizacji celów.

Częstym błędem, jaki zdarza się nam popełniać jest wiara w to, że posiadane przekonania są prawdziwe. Zakładamy, że skoro pojawiły się w naszych myślach, to są one zgodne z rzeczywistością. Tymczasem wnioski, jakie wyciągamy z odnoszonych sukcesów i porażek wpływają na poczucie własnej wartości oraz tworzony przez nas obraz samych siebie. Zebrane o nas samych i o otaczającym nas świecie informacje wykorzystujemy do podejmowania decyzji. Dlatego tak ważnym jest, by konstruktywnie i pozytywnie interpretować nawet trudne zdarzenia.

W książce Wewnętrzna dynamika coachingu (Warszawa 2009) Marylin Atkinson i Rae T. Chois opisują strategie prowadzenia dialogu wewnętrznego. Pomagają one dostrzec różnice pomiędzy dwoma sposobami myślenia – tym, który obniża poczucie własnej wartości oraz tym, który motywuje do dalszego działania.

Strategia pierwsza: PORAŻKA

Koncentrowanie się na własnych niepowodzeniach sprawia, że może towarzyszyć nam poczucie rozczarowania, smutku, żalu, a nawet złości. Skupiamy się wtedy na niedoścignionym efekcie, który chcieliśmy osiągnąć, a nasze starania i dążenie do celu wydają się zupełnie nie mieć sensu. W głowie pojawia się natłok myśli i pytań:

• Co poszło nie tak?
• Czyja to wina?
• Czemu tak się stało?
• W jaki sposób ogranicza to moje działania?

Takie spojrzenie na nasze doświadczenie sprawia, że poszukujemy winy w sobie. Skupiamy się na swoich wadach, budując w ten sposób negatywne przekonania na własny temat. W efekcie spada poczucie własnej wartości i wiara w siebie. Dlatego też kolejnym razem, gdy chcemy zrobić coś nowego i dla nas ważnego, pojawia się strach przed porażką. Strach, że coś się nie uda, przez co znów moglibyśmy czuć się źle. W ten sposób próbujemy uchronić się przed smutkiem, frustracją oraz niską samooceną, które moglibyśmy odczuwać, gdyby sytuacja powtórzyła się.

Strategia druga: INFORMACJA ZWROTNA

Jednym ze sposobów zwalczenia negatywnych przekonań jest zmiana sposobu myślenia na temat posiadanych doświadczeń. Polega ona na przeniesieniu uwagi z tego, co robimy źle na to, jak chcielibyśmy, aby było. Z poszukiwania winy w sobie – na refleksję dotyczącą tego, jak moglibyśmy osiągnąć cel. Taka zmiana sposobu myślenia pomaga skupić się na tym, co jest naprawdę istotne i co może nam pomóc realizować siebie i swoje marzenia.

Strategia informacji zwrotnej polega na zadawaniu sobie pozytywnie sformułowanych pytań, nakierowanych na wyciąganie odpowiednich wniosków i wskazówek. Nie ma potrzeby doszukiwać się winy, ani zwracać uwagi jedynie na negatywne konsekwencje sytuacji. Zdecydowanie lepiej spojrzeć na nią z perspektywy ucznia czyli osoby, która chce się czegoś nauczyć. Zobaczyć, w jakim kierunku może się rozwijać, aby następnym razem ukończyć zadanie z sukcesem. W tym celu można sobie zadać następujące pytania:

• Czego chcę?
• Jak mogę się tego nauczyć?
• Jak doszło do sytuacji, w której się znalazłem?
• Jaką szansę widzę w tej sytuacji?

Przykład
Aby lepiej zobrazować oba schematy myślenia załóżmy, że w ubiegłym roku podjąłeś się otwarcia własnej działalności gospodarczej. Po sześciu miesiącach okazało się, że działalność ta jest nierentowna. Zastanawiasz się, czy powinieneś zamknąć swoją firmę, czy nie. Spójrzmy na tę sytuację z punktu widzenia obu strategii:

Strategia PORAŻKA

• Co poszło nie tak? Źle prowadziłem tę firmę.
• Czyja to wina? To moja wina.
• Czemu tak się stało? Ponieważ nie nadaję się do prowadzenia firmy. Już dawno powinienem był z tego zrezygnować…
• W jaki sposób ogranicza to moje działania? Mogę pracować tylko u kogoś w firmie. Nie nadaję się na przedsiębiorcę.

Strategia INFORMACJA ZWROTNA

• Czego chcę? Zwiększyć rentowność swojej firmy.
• Jak mogę się tego nauczyć? Muszę zapoznać się z literaturą branżową, wziąć udział w szkoleniu, przeanalizować sprzedaż i działania marketingowe.
• Jak doszło do sytuacji, w której się znalazłem? Wielkość sprzedaży była zbyt niska w stosunku do poniesionych kosztów.
• Jaką szansę widzę w tej sytuacji? To okazja to rozwinięcia wiedzy i umiejętności z zakresu prowadzenia firmy oraz radzenia sobie w kryzysowych sytuacjach.

Pozytywne myślenie

Pozytywne myślenie nie polega na założeniu różowych okularów i ślepej wierze w to, że życie jest łatwe i przyjemne. Taki obraz świata byłby równie fałszywy jak ten, który mówi, że życie jest ciężkie. Lepiej więc koncentrować uwagę na rozwiązaniu, na uczeniu się. Dzięki takiej konstruktywnej i wartościowej zmianie sposobu myślenia, żaden błąd nigdy już nie będzie porażką. Zamiast tego stanie się inspirującą informacją zwrotną, która będzie nas motywować do działania i dalszego rozwoju.

Aby doświadczyć i sprawdzić siłę strategii informacji zwrotnej, wykonaj teraz poniższe ćwiczenie. Pozwoli Ci to spojrzeć na to, co do tej pory uważałeś za swoje porażki, jak na ocean możliwości. Nauczy Cię także wykorzystywania pozytywnych pytań w praktyce.

Ćwiczenie

Przypomnij sobie jakieś doświadczenie, które wcześniej uznałeś za swoją porażkę. Następnie sprawdź różnicę pomiędzy strategią porażki a strategią informacji zwrotnej. Pytania poniżej będą Ci w tym pomagać.

Strategia PORAŻKA

• Co poszło nie tak?
• Czyja to wina?
• Czemu tak się stało?
• W jaki sposób ogranicza to moje działania?

Strategia INFORMACJA ZWROTNA

• Czego chcę?
• Jak mogę się tego nauczyć?
• Jak doszło do sytuacji, w której się znalazłem?
• Jaką szansę widzę w tej sytuacji?